New Delhi,તા.૨૫
સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે કેન્દ્ર સરકારને એમ કહીને ફટકો આપ્યો હતો કે રાજ્યોને ખાણો અને ખનિજ જમીનો પર રોયલ્ટી વસૂલવાનો બંધારણ હેઠળ કાયદાકીય (કાનૂની) અધિકાર છે. નવ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે ૮ઃ૧ બહુમતીથી ચુકાદો આપ્યો હતો કે ખનિજોના બદલામાં ચૂકવવામાં આવતી રોયલ્ટી ટેક્સ નથી.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે પોતાના અને બેન્ચના સાત ન્યાયાધીશો વતી ચુકાદો વાંચતા કહ્યું કે સંસદને બંધારણની સૂચિ ૨ની એન્ટ્રી ૫૦ હેઠળ ખનિજ અધિકારો પર કર લાદવાની સત્તા નથી. બંધારણની સૂચિ ૨ ની એન્ટ્રી ૫૦ ખનિજ વિકાસ અને ખનિજ અધિકારો પરના કરને લગતા નિયમો સાથે વ્યવહાર કરે છે.
બહુમતીનો ચુકાદો વાંચતા ચીફ જસ્ટિસે કહ્યું હતું કે સર્વોચ્ચ અદાલતની સાત સભ્યોની બંધારણીય બેંચનો ૧૯૮૯નો ચુકાદો ખોટો હતો. અગાઉ, સુનાવણી શરૂ થતાં, મુખ્ય ન્યાયાધીશે કહ્યું કે બેન્ચે બે અલગ-અલગ ચુકાદા આપ્યા અને જસ્ટિસ બીવી નાગરથ્ના તેનાથી અસંમત હતા. યમુર્તિ નાગરથનાએ પોતાનો ચુકાદો વાંચતી વખતે કહ્યું હતું કે રાજ્યો પાસે ખાણો અને ખનિજો ધરાવતી જમીન પર ટેક્સ લગાવવાની કાયદાકીય ક્ષમતા નથી.
ખનીજ પર ચૂકવવાપાત્ર રોયલ્ટી એ માઈન્સ એન્ડ મિનરલ્સ (ડેવલપમેન્ટ એન્ડ રેગ્યુલેશન) એક્ટ, ૧૯૫૭ હેઠળ કર છે કે કેમ તે અંગેના અત્યંત વિવાદાસ્પદ મુદ્દા પર બેન્ચે નિર્ણય કર્યો હતો અને શું આવી વસૂલાત કરવાની સત્તા માત્ર કેન્દ્ર પાસે છે કે રાજ્યો પાસે પણ છે. આવી પુનઃપ્રાપ્તિ કરવા માટે શું તમને આ વિસ્તારમાં ખનિજ ધરાવનાર જમીન પર વસૂલાત કરવાનો અધિકાર છે?
બંધારણીય બેંચના અન્ય સભ્યોમાં જસ્ટિસ હૃષિકેશ રોય, જસ્ટિસ અભય એસ ઓકા, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા, જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા, જસ્ટિસ ઉજ્જલ ભુઈયા, જસ્ટિસ સતીશ ચંદ્ર શર્મા અને જસ્ટિસ જ્યોર્જ ક્રાઈસ્ટનો સમાવેશ થાય છે.