Mumbai,તા.14
આપણા દિવસની શરૂઆત થાય છે ગરમાગરમ ચાના એક કપથી અને પછી આખો દિવસ એ રફતાર ચાલુ રહે છે. ક્યારેક ઓફિસમાં ગળાડૂબ કામની વચ્ચે એક રિફ્રેશર તરીકે, તો ક્યારેક મિત્રો સાથેની ગપસપમાં મસ્તીભરી પળોની વચ્ચે રંગત લાવવા માટે, ક્યારેક અભ્યાસની ગંભીર પળોમાં થોડો ‘મૂડ’ બનાવી લેવા માટે, તો ક્યારેક આંગણે આવેલા મહેમાનોનું ભાવભીનું સ્વાગત કરવા માટે. આ લહેજતદાર પીણાનો એક સીપ લેવા માટે કોઈ બહાનું શોધવાની જરૂર છે ખરી?
સદાબહાર લહેજતદાર એવું આ પીણું માત્ર ભારતમાં જ પ્રખ્યાત છે તેવું નથી. એ તો સમગ્ર વિશ્વમાં સદીઓથી પ્રચલતિ છે. એનો ઇતિહાસ ઘણો જૂનો છે, જેનાં મૂળિયાં પૂર્વના દેશોમાં મળી આવે છે.
ઈ.સ.પૂર્વે શહેનશાહ શેન નન્ગ દ્વારા તેની શોધ થઈ હતી. ‘એ કપ ઓફ ચા’ વાક્ય પ્રયોગનું ઉદ્ભવસ્થાન ટેન્ગ ડાયનાસ્ટી (ઈ.સ.પૂર્વે ૬૮૧૮-૯૦૬) છે કે જ્યારે તે ચીનનું રાષ્ટ્રીય પીણું બન્યું. ‘ટી’ની ઓળખાણ માટે પ્રચલિત શબ્દ હતો ‘Cha’ (ચા).
આજે પણ કોઈ ગંભીર વાત કરવી હોય તો ચર્ચા કરવી હોય, મીટીંગ ગોઠવી હોય કે પછી કોઈ પ્રસંગની ઉજવણી કરવી હોય ત્યારે ટી પાર્ટીનું આયોજન એ સામાન્ય પરંપરા બની ગઈ છે.
પૂર્વીય દેશોનાં સંશોધનોએ ઘણા લાંબા સમય પહેલાં જ તેની એક સ્વાસ્થ્યપ્રદ પીણાં તરીકેની ઓળખ કરાવી છે અને તાજેતરનાં મોર્ડન સાયન્સનાં સંશોધનો પણ તેને ટેકો આપે છે.
નવાં સંશોધનો જણાવે છે કે ખાંડ વિનાની ચા દાંત અને પેઢાં માટે ખૂબ સારી છે. ચા ટેનિન ફ્લોરાઈડ ધરાવે છે, જે દાંત પર સિમેન્ટની જેમ સખત જામી જતા પદાર્થ (પ્લાક)ને અટકાવવામાં મદદ કરે છે. પ્લાક એ દાંતમાં ફસાઈ જતા ખોરાકના કણો ભેગા થઈને જામતો સિમેન્ટ જેવો ભાગ છે. તેમાં બેક્ટેરિયા પણ હોય છે, જે દાંતના ઈનેમલ અને પેઢાં પર હુમલો કરે છે.
જપાનની ઓશાકા યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે પેઢાંના રોગમાં અન્ય પ્રકારનાં ફ્લોરાઈડ જેટલાં જ ટેનિન ફ્લોરાઈડ પણ અસરકારક રીતે જોવાં મળ્યાં છે. તેમણે પેઢાંના રોગથી પીડાતા ૨૨ જેટલા લોકોેને પસંદ કર્યા અને દરેક વ્યક્તિના મોંની એકબાજુની કે વિટીમાં ટેનિન ફ્લોરાઈડ મૂક્યું. અમુક સમયગાળાના અંતરે નિયમિત રીતે તેની તપાસ કરવામાં આવી. ત્રણ મહિના પછી જોવા મળ્યું કે જે ભાગની કેવિટીમાં ટેનિન ફ્લોરાઈડ નહોતુ મૂક્યું તેની સરખામણીમાં જ્યાં ફ્લોરાઈડ મૂક્યું હતું તેનોે સોજો અને બળતરા દૂર થઈ હતી. બ્રિટિશ ડેન્ટલ હેલ્થ ફાઉન્ડેશનના ચીફ એક્ઝિક્યુટીવ કહે છે, ”પેઢાંના રોગો સામે લડવામાં દિવસની એક કપ ચા અમૂલ્ય સાબિત થઈ શકે છે.”
ચાનાં પાંદડામાં કેલરી અને સોડિયમ ભાગ્યે જ હોય છે જ્યારે સૂક્ષ્મ માત્રામાં પ્રોટીન અને કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, એમીનો એસિડ અને લિપિડઝ તથા બહુ મહત્ત્વનાં વિટામિન્સ, મિનરલ્સ અને એન્ટિઓક્સિડન્ટ રહેલાં છે.
ચામાં સૂક્ષ્મ માત્રામાં વિટામિન્સ રહેલાં છે જે તંદુરસ્તીને જાળવી રાખવામાં મહત્ત્વનાં ગણાયાં છે. મુખ્યત્વે નીચેનાં વિટામીન્સનો ચામાં સમાવેશ થાય છે.
* કેરોટિન એ વિટામીન-એની હાજરીનું સંકેતરૂપ ચિહ્ન છે. જે એન્ટિઓક્સિડન્ટ અને રક્ષણાત્મક ગુણધર્મ ધરાવે છે.
* થાયામિન (વિટામિન-બી૧) અને રાઈબોફ્લેવિન (વિટામીન-બી૨), એ બંને ખોરાકમાંથી શક્તિ છૂટી પાડવા માટે જરૂરી છે.
* નિકોટિનિક એસિડ અને પેન્ટોથેનિક એસિડ, એ બંને ચરબી અને કાર્બોહાઈડ્રેટમાંથી શક્તિને છૂટી પાડવા માટે જરૂરી છે.
* એસ્કોરબિલ એસિડ (વિટામીન-બી૬) એ પ્રોટીનના મેટાબોલિઝમ સાથે સંકળાયેલા છે.
* ફોલિક એસિડ, તંદુરસ્ત ઈમ્યુન સિસ્ટમ માટે જરૂરી છે.
ચા, એ સારા સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી એવાં બે ખનીજ તત્વોનો સારો સ્ત્રોત છે તેમાં એક છે મેંગેનીઝ, જે હાડકાંની વૃધ્ધિ અને શરીરના વિકાસ માટે જરૂરી છે. સારી તંદુરસ્તી માટે દિવસમાં લગભગ ૨.૫ મિલિગ્રામની જરૂરિયાત હોય છે.
ચામાં ભરપૂર માત્રામાં આ ખનીજ તત્ત્વ રહેલું છે. આપણી જરૂરિયાતના લગભગ ૪૫ ટકા મેંગેનીઝ ચાર થી પાંચ કપ ચામાંથી મળી રહે છે.
બીજું ખનિજ તત્વ છે પોટેશિયમ, જે હૃદયના ધબકારાને નિયમિત રાખવા માટે જરૂરી છે. નર્વ્ઝ અને મસલ્સનાં કાર્યને સક્ષમ બનાવે છે અને કોષોમાં પ્રવાહીનાં સ્તરને જાળવી રાખે છે.
ચા, પોટેશિયમ માટેનો ભરપૂર સ્ત્રોત છે. એક પુખ્ત વ્યક્તિ માટેની રોજની જરૂરિયાતના લગભગ ૭૫ ટકા પોટેશિયમ ચારથી પાંચ કપ ચામાંથી મળી રહે છે.